Parkovi
Osim po izvorištima mineralne vode, lečilištima i kulturno-istorijskim spomenicima, Vrnjačka Banja je nadaleko poznata po svojim parkovima koji se prostiru na 77 hekatara a urbanističkim projektima utemeljeni su još u drugoj polovini 19. veka. Njihovu bogatu vegetaciju čine 173 vrste biljaka. Mnogs stabla stara su preko 100 godina a najstariji je crni bor posađen pre tri veka.
Centralni park uređen je u francuskom i engleskom stilu. Austrijski arhitekta Franc Vinter, tada zadužen za mnoge projekte u Vrnjačkoj Banji, napravio je 1893. godine nacrte novog parka. U saradnji sa baštovanom i sunarodnikom Johanom Janučekom sagradio je prvi staklenik čija je svrha bila uzgajanje sadnica potrebnih za uređenje banjskog parka.
Iz tadašnjeg parka sastavljenog od nekoliko kratkih i isprepletanih staza za šetnju, jedne cvetne rondele i travnjaka, vremenom se izrodio današnji park duži od dva kilometra.
Centralni park Vrnjačke Banje obuhvata prostor od mesta gde se Lipovačka reka uliva u Vrnjačku reku do tromeđe izvora "Snežnik", hotela "Merkur" i hotela "Tonanti". Njegova ukupna površina je nešto preko 23 hektara.
U sklopu parka je Čajkino (Crkveno) brdo površine 24 hektara. Njegovu bogatu vegetaciju čine 173 vrste biljaka. Najveće bogatstvo predstavljaju zajednice hrasta i cera oko banjske crkve sa primercima starim preko 100 godina. Na Čajkinom brdu nalazi se 49 objekata koji su zaštićeni kao kulturno-istorijski spomenici. Veći broj tih objekata čine vile, a osim njih tu su parohijski dom, amfiteatar i crkva Rođenja Presvete Bogorodice, najstariji arhitektonski objekat u banji.
Rekonstrukcija celokupnog centralnog parka, koja se vrši neprekidno od 19. veka, učinila ga je najuređenijim parkom Srbije.
Zelenilo parka čini četinarsko i listopadno drveće: lipe, hrastovi, divlji kestenovi, jasenovi, platani, javori, jele, crni bor; retke egzotične vrste drveća: kanadska i bodljikava smrča, ajanska smrča, žalosna vrba, japanska trešnja itd, kao i brojne vrste četinarskog i listopadnog šiblja.
Najstarije stablo u parku je crni bor prečnika 1,2 metra, visine 35 metra, starosti preko tri veka. Drvo je svedočilo nekolikim stravičnim pričama iz minulih ratova ali i daleko većem broju ljubavnih priča.
Posebno obeležje parka su cvetne rundele, tj. cvetni tepisi i mozaični cvetnjaci sa ispisanim porukama. U rundelama rastu razne tropske trave, muškatle, kadivice, begonije itd, a ukupna površina pod cvećem je 1630 m2. Neko drveće i šiblje orezano je u raznim geometrijskim oblicima (piramida, kugla, kišobran) čime je sačuvan uticaj baroknih francuskih parkova.
U sklopu centralnog parka postoji i Dečji park sa brojnim rekvizitima za igru: penjalicama, ljuljaškama, klackalicama, toboganima. Park je posut šljunkom i ima veliki broj klupa od balvana i kućice. Uz sam park podignuta je veštačka planinarska stena.
U okviru parka nalaze se i Rimski izvor, Muzički paviljon, brojne česme, kao i skulpture naših i stranih autora. Četrdeset pet skulptura duž korita Vrnjačke reke predstavlja savremena dela jugoslovenskih i svetski poznatih vajara nastale nakon održavanja simpozijuma Skulptura na otvorenom prostoru 1965. godine.
Najvrednije delo je "Kentaur" ruskog vajara Ernsta Neizvestnog, autora čije su "Kamene suze" takođe postavljene u parku.
Među značajnijim umetničkim dostignućima su i "Sirena" i "Leptirica" poljske umetnice Aline Šapočnjikov (1926-1973).
Najpoznatija skulptura u Banji je ujedno i zaštitni znak ovog mesta: vrabac Gočko sa opancima i šajkačom (poznat i kao Vrabac Šumadinac). Bio je banjska maskota Igara bez granica održanih u Vrnjačkoj Banji 1990. godine.
Na 300m od centralnog parka nalazi se Japanski vrt, a između je park u engleskom stilu, u kojem se nalaze dečji i teniski tereni.
Japanski vrt, izgrađen 2011, predstavlja harmonično jedinstvo žive i nežive prirode: veštačko jezerce, kaskadni vodopad, drveni most, kamene staze, drvena kućica, noćne svetiljke zanimljivog dizajna. Boravak u vrtu napuniće vam baterije, pročistiti um i učiniti da se osetite kao da ste u nekoj mirnoj japanskoj provinciji.
To je drugi je ovakav vrt u celoj Srbiji, posle onog u beogradskoj Botaničkoj bašti, ali je najveći: prostire se na 3.000 kvadratnih metara.
Bujna vegetacija ispunjava parkove Vrnjačke Banje opojnim mirisima i hladovinom čineći ga uvek prijatnim za šetnju, svežim i tokom letnjih meseci i bajkovito snežnim zimi.
Svi koji su ikada posetili Vrnjačku Banju, prošetali su njenim parkom. U fijakerima su se kroz njega vozili i velikani poput Desanke Maksimović, Ive Andrića, Bate Stojkovića, Maksima Gorkog i ostalih.
Vrnjački park proglašen je za spomik prirode i stavljen pod zaštitu države.
